Strafblad

Witwassende banken plegen begunstigingsdelicten

Wekelijks wordt over de voorgeschreven literatuur van het vak straf(proces)recht II in het tweede semester geblogd. Deze keer zijn de ‘vermogens- en begunstigingsdelicten’ aan de beurt.

Bank

De week begon voor de staatsbank ABN Amro niet bepaald voortreffelijk. Afgelopen maandag werd namelijk bekend dat zij met het Openbaar Ministerie een schikking heeft getroffen voor 480 miljoen euro (!). De reden? Ze heeft niet genoeg gedaan om witwassen te voorkomen. Het Openbaar Ministerie onderzoekt de bank al sinds 2019, omdat zij ongebruikelijke transacties structureel niet op tijd meldt.[1] Dat een financiële instelling een plicht heeft om ongebruikelijke transacties te melden aan de Financial Intelligence Unit-Nederland volgt uit artikel 16 van de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van Terrorisme (Wwft).[2] Voorbeelden van een ongebruikelijke transactie zijn: een bedrag betalen voor een pand dat twee keer zo hoog is als de taxatiewaarde of huren van een pand met een gestolen identiteitsbewijs.[3] Witwassen is een van de begunstigingsdelicten die het Nederlandse Wetboek van Strafrecht kent. Wat is een vermogens- of begunstigingsdelict eigenlijk en welke bestaan er nog meer?

Wat zijn vermogensdelicten en begunstigingsdelicten?

De vermogensdelicten uit het Wetboek van Strafrecht zijn niet opgenomen in één afdeling. Ze vallen onder verschillende afdelingen zoals ‘diefstal en stroperij’[4] of ‘verduistering’.[5]

Bij vermogensdelicten is er sprake van een ongerechtvaardigde inbreuk op een eigendom. Anders gezegd beschermen de artikelen het eigendom van de potentiële slachtoffers. Denk daarbij aan de delicten diefstal,[6] verduistering,[7] afpersing,[8] en oplichting.[9]

Zoals ook de vermogensdelicten niet onder één afdeling in het Wetboek van Strafrecht zijn opgenomen, zijn de begunstigingsdelicten dat ook niet. Denk hierbij juist aan de titels ‘begunstiging’[10] of ‘witwassen’ [11].

Bij begunstigingsdelicten is er sprake van het achteraf profiteren van een strafbaar feit. Daarvoor is niet vereist dat de profiteur het strafbare feit ook heeft gepleegd. Denk bij deze delicten aan als heling,[12] en witwassen.[13]

Wat hebben vermogensdelicten met elkaar gemeen?

Vermogensdelicten behoren tot één groep, omdat ze qua wettelijke vereisten iets met elkaar gemeen hebben. Zo moet er, zoals hiervoor genoemd, sprake zijn van een ongerechtvaardigde inbreuk op een eigendom. Daarnaast is er sprake van:

  • een goed (tas, auto, elektriciteit e.d.);
  • een ander (in eigendom of bezit);
  • wegnemen of afgeven (feitelijke heerschappij verkrijgen of daaraan onttrekken); en
  • een oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening (als heer en meester over het goed beschikking) of oogmerk van wederrechtelijke bevoordeling (enig voordeel in de ruimste zin van het woord).

Wat hebben begunstigingsdelicten met elkaar gemeen?

Begunstigingsdelicten behoren, net als vermogensdelicten, tot één groep omdat ze qua wettelijke vereisten iets met elkaar gemeen hebben. Zo moet er, zoals hiervoor genoemd, sprake zijn van het achteraf profiteren van een strafbaar feit. Daarnaast is er sprake van:

  • een goed (tas, auto, geld e.d.);
  • een ander (in eigendom of bezit);
  • verwerven, voorhanden hebben, overdragen, een zakelijk recht vestigen of overdragen (feitelijke heerschappij verkrijgen of daaraan onttrekken) of verbergen, verhullen van de rechthebbende of de afkomst (criminele herkomst); en
  • onmiddellijk of middellijk uit misdrijf afkomstig (door een eigen misdrijf of misdrijf van een ander) of door misdrijf verkregen (van een ander).

Conclusie

In de ABN Amro-zaak heeft het Openbaar Ministerie maandag aangekondigd dat er drie bestuurders op de verdachtenlijst staan. Een daarvan is ex-VVD’er en oud-bestuurder van ABN Amro: Gerrit Zalm. Daar zijn de laatste krantenkoppen nog niet over geschreven. Ook heeft de ING eerder een schikking voor 775 miljoen euro(!) getroffen met het Openbaar Ministerie. Uiteindelijk is in die zaak in 2018 besloten om voormalig ING-topman Ralph Hamers te vervolgen.[14] Of de banken het ooit zullen leren? De toekomst zal het leren.

_______

[1] https://nos.nl/artikel/2377326-abn-amro-schikt-voor-480-miljoen-om-witwasfraude-ook-gerrit-zalm-onderzocht.html.
[2] https://www.fiu-nederland.nl/nl.
[3] https://www.afm.nl/nl-nl/professionals/onderwerpen/wwft-voorbeelden-ongebruikelijke-transacties. 
[4] Titel XXII van het Wetboek van Strafrecht.
[5] Titel XXIV van het Wetboek van Strafrecht.
[6] art. 310 van het Wetboek van Strafrecht.
[7] art. 321 van het Wetboek van Strafrecht.
[8] art. 317 e.v. van het Wetboek van Strafrecht.
[9] art. 326 van het Wetboek van Strafrecht.
[10] Titel XXX van het Wetboek van Strafrecht.
[11] Titel XXXA van het Wetboek van Strafrecht.
[12] art. 416 e.v. van het Wetboek van Strafrecht.
[13] art. 420bis e.v. van het Wetboek van Strafrecht.
[14] https://nos.nl/artikel/2359904-oud-ing-topman-hamers-persoonlijk-vervolgd-in-witwaszaak.html.