De klusjesman heeft het gedaan
Door: Iris Verburg
Strafzaken zijn hot. We kunnen er niks aan doen, maar mensen worden getriggerd door donkere verhalen en zijn nu eenmaal gefascineerd met misdaad, opsporing en vergelding.1
Journalisten doen veel verslag van misdaad aan de hand waarvan burgers bepalen of een verdachte schuldig of onschuldig is.
Trial by media
Trial by media, het is iets wat al vaker voorbij is gekomen dit jaar. Voordat een rechter een oordeel velt, gebeurt dit al aan tafel bij de talkshows en in de krant. Een verdachte is bij wijze van al opgehangen door het volk voordat we iets weten.
Als het ware kan het te duiden zijn als volksvermaak wat al sinds de Middeleeuwen bestaat, maar nu ook juice channels niet meer weg te denken zijn wordt het risico op trial by media wel steeds groter.2
Neem bijvoorbeeld Lil Kleine, die publiekelijk aan de schandpaal werd genageld na een vermeende mishandeling van zijn vrouw. Hij is nu ‘cancelled’, zoals we dat mooi noemen. Als hij heeft gedaan waar hij van verdacht wordt, is dit natuurlijk heel erg, maar pakken we hem niet strenger aan dan anderen?
De gegeneerde media-aandacht kan Lil Kleine nog weleens de lachende derde maken, want na zulke negatieve media-aandacht kan strafvermindering volgen. Daarnaast is het voor het OM veel lastiger om nu betrouwbare getuigen te vinden voor de mishandeling. Alle getuigenverklaringen zijn waarschijnlijk ingekleurd door het beeldmateriaal wat is verspreid via verschillende kanalen.3
Hetzelfde kan mogelijk gelden voor de vermeende bekende misbruikers van The Voice. De verklaringen van de vrouwen aan de talkshowtafel zijn mogelijk nog minder goed te bewijzen dan normaal al het geval is bij zedenzaken, omdat de daden verspreid zijn onder het publiek.
Trial by media kan dus wel leiden tot realisatie van ‘ware aarden’ en vermaak, maar kan uiteindelijk positief uitpakken voor de daders. Iets waar de burgers dan weer erg verbolgen over zijn.
Deventer moordzaak
Ook in de bekende Deventer moordzaak was er sprake van trial by media. Niet Ernest Louwes zou de moord hebben gepleegd, zoals de rechtbank oordeelde, maar de klusjesman. Maurice de Hond bleef dit gevoel van mensen maar voeden via de media door te blijven roepen dat ‘de klusjesman het heeft gedaan.’ Alles wees naar Louwes en niks naar de klusjesman, maar de klusjesman raakte alles kwijt, van zijn vrouw tot zijn baan tot zijn gezondheid. Allemaal door de publieke opinie en de media.
Maurice de Hond werd uiteindelijk het zwijgen opgelegd door de rechtbank, wat resulteerde in een klusjesman liedje van Claudia de Breij.4 Als de media iets wil brengen, brengt de media dat.
Privacy
De vraag is in hoeverre er een inbreuk gemaakt kan worden op de privacy van een verdachte. Een bekende Nederlander zien we misschien wel als een publiek goed, maar dit gold niet voor de klusjesman of andere inmiddels bekende verdachten. Nagedacht moet worden over de enorme impact die de digitale schandpaal met zich mee kan brengen.5 In 2017 heeft een vrouw van 68 zichzelf van het leven beroofd, nadat de regionale televisie beelden had laten zien hoe ze een portemonnee stal in een winkel.6 Het is makkelijk schreeuwen in de media, maar de gevolgen moeten niet altijd voor lief worden genomen.
Het belangrijkste blijft dat de daders worden gepakt en de straf krijgen die ze verdienen zonder strafvermindering. Een van die daders is Jos Brech, die weer is omgetoverd tot Jos B. Een bekend gezegde lijkt waarheid te worden: de dingen die we het beste onthouden, zijn de dingen die we beter zouden kunnen vergeten. Jos B. zal nog heel lang Jos Brech blijven.
1 Vanderveen, PROCES 2018/6, p. 383
2 Boufadiss, 2022.
3 Boufadiss, 2022.
4 Kijk en luistertip: Podcast over de Deventer moordzaak en de film ‘De Veroordeling’.
5 Vanderveen & Samadi, Tijdschrift voor Veiligheid 2018/17, p. 24.
6 Obbink, 2017.
