900 uur taakstraf
Gerechtshof Amsterdam: De verdachte heeft als werknemer van een stichting gedurende zes maanden valsheid in geschrift (artikel 225 Sr) gepleegd en met vervalste facturen zijn werkgever opgelicht voor een bedrag van in totaal bijna anderhalf miljoen euro. Volgens de LOVS-oriëntatiepunten is een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van 24 maanden tot het wettelijk maximum, in dit geval 4 jaren, passend. Bij de strafmaat houdt het hof rekening met de ouderdom van de feiten, de overschrijding van de redelijke termijn en de persoonlijke omstandigheden van de verdachte en komt tot de volgende beslissing: het hof veroordeelt de verdachte tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van 9 maanden met een proeftijd van 3 jaren en een taakstraf voor de duur van 900 uren respectievelijk 450 dagen hechtenis.[1]
In artikel 22c lid 2 Sr wordt bepaald dat de taakstraf ten hoogste 240 uren mag duren. Als het wettelijk maximum van de taakstraf 240 uren bedraagt, hoe kan het dan dat de verdachte in deze zaak een taakstraf van 900 uren opgelegd heeft gekregen?
Meerdaadse samenloop (bij de taakstraf)
In deze uitspraak zijn vijf oplichtingen bewezen verklaard. Volgens het hof is de cumulatie van taakstraffen niet begrensd tot de maximale duur van 240 uren, omdat er sprake is van meerdaadse samenloop. Het hof overweegt dat artikel 57 Sr geen beperkingen kent ten aanzien van cumulatie van taakstraffen en dat andere bepalingen in het Wetboek van Strafrecht ook geen regels bevatten over de maximaal op te leggen taakstraf bij meerdaadse samenloop.[2]
Met betrekking tot samenloop bestaan verschillende opvattingen in de literatuur over de betekenis van artikel 22c lid 2 Sr: het maximum van 240 uren geldt per bewezenverklaard feit,[3] of het maximum geldt per volledige uitspraak. De Hoge Raad volgt het eerste uitgangspunt, waardoor het maximum van de taakstraf bij meerdaadse samenloop de duur van 240 uren te boven mag gaan.[4] Dit uitgangspunt hanteert de Hoge Raad sinds 2006. In de jaren na 2006 vinden veranderingen plaats in de opvattingen over de regeling van meerdaadse samenloop en over de taakstraf.[5] In 2012 is bijvoorbeeld de maximale duur van de taakstraf van 480 uren verlaagd naar 240 uren.[6] Dit kan worden opgevat als een teken van de wetgever dat de taakstraf niet te lang mag duren.[7] Een taakstraf van 900 uren zou niet bij deze opvatting passen. Onduidelijk is of dit daadwerkelijk de wens is van de wetgever, omdat de toelichting op de verlaging ontbreekt.
Vervangende hechtenis
Mocht de taakstraf niet, niet volledig of niet naar behoren worden verricht, wordt deze omgezet in hechtenis. Op grond van artikel 22d lid 3 Sr mag de vervangende hechtenis ten hoogste 4 maanden duren. Nu de taakstraf onbeperkt gecumuleerd mag worden, mag de vervangende hechtenis dan ook van onbeperkte duur zijn? De wet bevat geen regeling betreffende de maximale duur van de vervangende hechtenis bij meerdaadse samenloop. De Hoge Raad zwijgt hier ook over. Het is onduidelijk of uit dit zwijgen mag worden afgeleid dat er geen dwingend argument is tegen een vervangende hechtenis hoger dan 4 maanden.
Hoe gek het ook klinkt, een taakstraf van 900 uren kan volgens de Hoge Raad in Nederland worden opgelegd bij meerdaadse samenloop. Dat dit mag, betekent niet dat het ook wenselijk is en dat het past bij het idee van de wetgever.[8] Opgemerkt moet worden dat deze hoge taakstraffen niet vaak worden opgelegd. Het uitzonderlijke karakter van de straf brengt onder andere met zich mee dat er onduidelijkheid bestaat over de duur van de vervangende hechtenis. Om eventuele rechtsongelijkheid te voorkomen lijkt het mij wenselijk dat de wetgever actie onderneemt. Hopelijk wordt dit artikel (snel) vervolgd.
[1] Hof Amsterdam 22 februari 2023, ECLI:NL:GHAMS:2023:447.
[2] Het hof verwijst hier naar de uitspraak van de Hoge Raad van 13 september 2022, ECLI:NL:HR:2022:1191.
[3] S. Meijer, ‘Commentaar op artikel 22c Sr. Inhoud van de taakstraf.’, in: C.P.M. Cleiren e.a. (red.), Tekst & Commentaar Strafrecht, Deventer: Wolters Kluwer 2022, aant. 6 bij artikel 22c Sr.
[4] HR 28 november 2006, ECLI:NL:HR:2006:AY8324; HR 13 september 2022, ECLI:NL:HR:2022:1191.
[5] Een ander voorbeeld van een verandering is het Wetsvoorstel herziening regeling meerdaadse samenloop (Kamerstukken ll 2014/15, 34 126, nr. 2.). Dit wetsvoorstel heeft vooral betrekking op de meerdaadse samenloop bij de gevangenisstraf.
[6] Wet van 17 november 2011 tot wijziging van het Wetboek van Strafrecht in verband met wijzigingen van regeling van de voorwaardelijke veroordeling en de regeling van de voorwaardelijke invrijheidstelling (Stb. 2011, 545).
[7] J.M. ten Voorde, ‘Taakstrafmaximum bij meerdaadse samenloop’, Nederlandse Jurisprudentie 2022 (51/52), 7309-7312.
[8] Denk hierbij aan het verlagen van de maximale duur van de taakstraf van 480 uren naar 240 uren en de mogelijke wens hiermee aan te geven dat de taakstraf niet te lang mag duren.
