Strafblad

Door: Maarten Veld

Op 18 mei informeerde minister Grapperhaus de Tweede Kamer over de resultaten van de pilot van 2018 die was gehouden met betrekking tot de zogeheten alcohol-enkelbanden c.q. alcoholmeters.[1] Reeds eerder, in 2017, werd door middel van een pilot onderzoek gedaan naar de werking van de alcoholmeter.[2] Het effect of de invloed van de alcoholmeter op alcoholgebruik en delictgedrag kon toen niet op een wetenschappelijk verantwoorde wijze worden vastgesteld. Dit kwam door het lage aantal dragers en het ontbreken van een controlegroep.

In de pilot van 2018 is de doelgroep voor een alcoholmeter verbreed met deelnemers van verplichte of vrijwillige alcoholcontroles. Zij mochten overigens wel alcohol drinken tijdens de draagperiode van de alcoholmeter.[3] Grapperhaus kwam op basis van de resultaten tot het besluit dat het gebruik van de alcoholmeter landelijk zal worden ingevoerd.[4] Hiervoor zal hij een wetswijziging voorbereiden.[5]

Veroordeelden kunnen als bijzondere voorwaarde een alcoholverbod opgelegd krijgen. De controle door de reclassering vindt momenteel tweemaal per week plaats middels een blaastest of een bloed- of urineonderzoek. Bij deze manier van controleren is het mogelijk dat tussen de meetmomenten het alcoholverbod overtreden wordt. Het gaat immers om momentopnames.

De alcoholmeting via de enkelband, die 24 uur per dag gedragen wordt, geeft daarentegen na elke 30 of 60 minuten objectieve data over de aanwezigheid van alcohol in het zweet. Het onopgemerkt overtreden van het verbod is dus niet meer mogelijk. Daarnaast hoeft de drager van een enkelband zich niet meer meerdere keren per week te melden bij de reclassering.[6] Ieder uur wordt een zweetsample genomen. Indien er alcohol wordt gedetecteerd, wordt ieder half uur getest. Eenmaal per dag wordt de data verstuurd. Als de drager positief is getest en er geldt een alcoholverbod, dan moet de toezichthouder binnen twee werkdagen contact opnemen.[7]

Uit eerdere studies van het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten blijkt dat 8 op de 10 dragers stopten met het gebruik van alcohol.[8] Uit de pilot van 2018 in Nederland blijkt dat 74% van de dragers aangaf dat het dragen van de alcoholmeter een positieve invloed heeft gehad op hun alcoholgebruik en de bewustwording daarvan. 71% heeft niet heeft gedronken in de draagperiode, ondanks het feit dat een deel dat in principe wel mocht doen. Op 92% van de dagen waarop de alcoholmeter werd gedragen, is géén alcohol gemeten. 52% van de dragers gaf aan in de drie maanden na het verwijderen van de enkelband niet te hebben gedronken.

Het dragen van de alcoholmeter lijkt eveneens een positieve invloed te hebben op het delictgedrag van de dragers. Dragers van de alcoholmeter kwamen tijdens de draagperiode minder vaak in de politieregistraties voor (10%) dan de controlegroep waarbij men urinecontroles onderging (51%). Dit verschil bleef bestaan drie maanden na het verwijderen van de alcoholmeter (17% tegenover 52%).

Welke nadelen zitten aan het gebruik van een dergelijke enkelband? Nadelen die genoemd worden zijn het oncomfortabele gevoel, bijvoorbeeld bij het slapen, en het optreden van bijwerkingen, zoals blauwe plekken en jeuk. De dragers vinden de alcoholmeter te groot en te stug. Dit jaar zal de leverancier van de alcoholmeter daarom een nieuwe band gaan testen.

Daarnaast is de alcoholmeter op jaarbasis per deelnemer gemiddeld € 432,90 duurder dan de urinecontroles. Om deze reden zal de overheid een extra bijdrage van € 600.000,- per jaar beschikbaar moeten stellen voor de verslavingsreclassering.[9]

Ook mag niet uit het oog worden verloren dat het gebruik van de alcoholmeter een forse inbreuk maakt op de persoonlijke levenssfeer van de drager. Er vinden immers 24 uur per dag controles plaats.[10] Deze maatregel moet dus wel te rechtvaardigen zijn ten opzichte van de ernst van het delict, al dan niet begaan onder en/of door invloed van alcohol. Er zitten zeker voordelen aan het landelijk invoeren van de alcohol-enkelband, maar deze moeten wel de nadelen hiervan rechtvaardigen.

[1] Brief van de Minister van Justitie en Veiligheid van 18 mei 2020, 2874759, www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2020/05/18/tk-evaluatie-tweede-pilotjaar-alcoholmeter.

[2] Kamerstukken II, 2018-2019, 27565, nr. 173; A. Kruize & J. de Muijnck, Evaluatie pilot Alcoholmeter 2017, Groningen/Rotterdam: Breuer & Intraval onderzoek & advies 2018, wodc.nl.

[3] A. Kruize & J van der Molen, Evaluatie pilot Alcoholmeter 2018, Groningen/Rotterdam: Breuer & Intraval onderzoek & advies 2019, rijksoverheid.nl, p. 3.

[4] Brief van de Minister van Justitie en Veiligheid van 18 mei 2020, 2874759, www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2020/05/18/tk-evaluatie-tweede-pilotjaar-alcoholmeter, p. 4.

[5] https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2020/05/18/alcoholenkelband-landelijk-ingevoerd

[6] A. Kruize & J van der Molen, Evaluatie pilot Alcoholmeter 2018, Groningen/Rotterdam: Breuer & Intraval onderzoek & advies 2019, rijksoverheid.nl, p. 10-11.

[7] A. Kruize & J van der Molen, Evaluatie pilot Alcoholmeter 2018, Groningen/Rotterdam: Breuer & Intraval onderzoek & advies 2019, rijksoverheid.nl, p. 16.

[8] B. van der Sloot, Computerrecht 2017/100, p. 153.

[9] Brief van de Minister van Justitie en Veiligheid van 18 mei 2020, 2874759, www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2020/05/18/tk-evaluatie-tweede-pilotjaar-alcoholmeter, p. 3-4.

[10] V.C. Geeraerts & S. Mommers, RMThemis 2018, afl. 6, p. 258.