Strafblad

Door Kayleigh Jansen

Het gratieverzoek van Cevdet Y. moet opnieuw worden bekeken door de staat. Dat oordeelde de Rechtbank in Den Haag afgelopen woensdag, 17 april.[1] Y. werd in de jaren ’80 veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf voor het doodschieten van zes mensen in het Delftse café ’t Koetsiertje. Op 28 februari van dit jaar werd het gratieverzoek door minister Sander Dekker verworpen.

Wat houdt gratie precies in? Simpel gezegd worden onherroepelijke straffen of maatregelen veranderd of kwijtgescholden wanneer gratie wordt verleend. Er wordt dan een wijziging in de tenuitvoerlegging van de sanctie aangebracht maar de rechterlijke uitspraak blijft hetzelfde. Er wordt dus niet opnieuw gekeken naar de uitspraak van de rechter.[2] Om gratie te kunnen verlenen moet er sprake zijn van een omstandigheid waarmee de rechter ten tijde van de veroordeling geen rekening mee heeft kunnen houden én die voor hem een aanleiding zou zijn geweest om geen of een andere straf op te leggen. Ook moet aannemelijk zijn dat met de voortzetting van de straf geen doel meer wordt gediend dat men met de straftoekenning voor ogen had.[3]

De bevoegdheid tot het verlenen van gratie is in art. 122 lid 1 van de Grondwet neergelegd. Hierin is opgenomen dat “gratie wordt verleend bij koninklijk besluit na advies van een bij de wet aangewezen gerecht en met inachtneming van bij of krachtens de wet te stellen voorschriften.” In de zaak van Cevdet Y. was sprake van zo’n advies van het gerechtshof in Den Haag waarin het aangaf dat het verzoek zou moeten worden toegekend. De staat week hier echter, in strijd met de wet, van af. Het recht om gratie te verlenen komt toe aan de koning. Wanneer een gratieverzoek wel zou worden toegewezen door de staat, zou dit dan ook worden voorgelegd aan de koning. Andere bronnen voor gratie zijn te vinden in art. 558-660b in het Wetboek van Strafvordering, en in de Gratiewet. Waar art. 121 Gw zag op de procedure, zien deze artikelen op het doel van gratie, de criteria voor gratieverlening en de straffen en maatregelen waar gratie mogelijk is.

Tot 1 maart 2017 was een gratieverzoek de enige manier om een einde te maken aan de levenslange gevangenisstraf. Sindsdien bestaat, naast het gratieverzoek, een regeling die voorziet in een automatische herbeoordeling van de tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf.[4] Met dit besluit wordt voorzien in een procedure die de Nederlandse praktijk in overeenstemming brengt met de eisen die het EVRM aan de gevangenisstraf stelt.[5]

Minister Dekker heeft nu vier weken om het besluit op het gratieverzoek van Cevdet Y. te herroepen.

[1] Rb Den Haag 17 april 2019, ECLI:NL:RBDHA:2019:3769.

[2] Justis, Wat is gratie?

[3] Justitia.nl, gratie.

[4] Besluit adviescollege levenslanggestraften.

[5] L.M. Schoutsen, Levenslange gevangenisstraf.